Het Voorster fotomysterie

Begin januari 2021 kwam er een bijzondere e-mail binnen bij Historische Vereniging Voorst. Het was een digitale scan van een foto die afkomstig zou zijn uit Voorst. De oorspronkelijke foto was 37 x 25,5 cm, zat vastgelijmd op karton en was achter glas geplaatst in een zwarte lijst met goudkleurige rand. De ingelijste foto, in bezit van Gerard en Ria Zwartjens uit Raalte, had lang op zolder gelegen en had later een mooie plek aan de muur gekregen. Volgens de familieoverlevering is de foto in Voorst gemaakt. Daar woonde de familie Zwartjens tot 1930, op De Konijnenbosch, een pachtboerderij van landgoed De Poll en De Nijenbeek. Toen de familieleden die het langst op De Konijnenbosch waren gebleven, naar Raalte vertrokken, verhuisde de foto waarschijnlijk mee. “Wat is dit voor tafereel?”, vroeg de familie zich af. Het is geen statieportret waar alles netjes in het gelid is gezet. Er staan veel paarden op en opvallend veel vrouwen. Het tafereel ziet er eigenlijk best rommelig uit. Sommige mensen poseren voor de fotograaf, anderen zijn met iets bezig, zijn druk in gesprek, of kijken van een afstandje toe. Met welk doel is die foto gemaakt? En voor wie? Een intrigerend mysterie, dat erom vroeg ontrafeld te worden. Voortvarend en hoopvol ging een team van onderzoekers aan de slag. Wie, wat, wanneer en waar precies, het moest toch niet te moeilijk zijn om daarachter te komen? Het werd een lange zoektocht, met hoogte- en dieptepunten. En met wisselend succes.

Wat we inmiddels wel weten is het volgende: Op 3 juli 1893 werden Nicoline Schimmelpenninck van der Oije en Rudolf van Weede feestelijk ingehaald op landgoed De Poll bij Gietelo.
Dertig feestelijk uitgedoste pachters te paard begeleidden het jonge bruidspaar van het station Voorst naar het oude adellijke bezit. Overal hingen de vlaggen uit. Later trok de optocht naar uitspanning De Zutphenboer en werd het stel tijdens een paardenkeuring opgewacht door een grote schare pachtervrouwen en -dochters. Fotograaf J.C. Reesinck uit Zutphen legde een en ander op de gevoelige plaat vast.

Aan de hand van één van de foto’s heeft de Historische Vereniging Voorst onderzoek gedaan naar wat er zich afspeelde. De zoektocht leidde langs familiegeschiedenissen, kranten, fotocollecties, spoorboekjes, modegeschiedenis, paardenkeuringen en naoberschap. Een bijzonder verhaal uit de geschiedenis van de 19e eeuw kwam laagje voor laagje te voorschijn. Een geschiedenis die zich naar alle waarschijnlijkheid heeft afgespeeld op en rond Landgoed De Poll bij Voorst.

Hypotheses
Omdat het al snel moeilijk bleek te zijn personen, plaats, tijd en handeling met zekerheid te definiëren, moest er worden gewerkt met hypotheses. Deze werden voortdurend getoetst aan de beschikbare feiten en kennis, zoals die in allerlei schriftelijke en mondelinge bronnen te vinden waren. Zo kronkelde de speurtocht voort, van aanwijzing naar idee, van idee naar hypothese, dan weer even terug met een nieuwe aanwijzing, een nieuw idee, en van daaruit naar een nieuwe hypothese. En zo steeds een stapje verder, tot het - voorlopige - eindpunt was bereikt.

Onderzoek
Hieronder kunt u het 47 pagina's tellende voorlopige verslag lezen. Een prachtig historisch document met een stukje geschiedenis over de omgeving in de jaren '90 van de 19e eeuw waarin familienamen voorkomen als Zwartjens, Hendriks, Lammers, Schimmelpenninck van der Oije en van Weede.

Conclusie en oproep om meer informatie
Het mag duidelijk zijn. Na een veelomvattend onderzoek dat ons wekenlang soms dag en nacht bezighield, kwamen we tot slechts één belangrijke conclusie: eigenlijk weten we het gewoon niet. Dit project heeft daarom een open eind.

Nieuwe informatie en andere aanvullingen zullen vanzelfsprekend met open armen worden ontvangen. We zijn bereikbaar via mailadres info@historischeverenigingvoorst.nl en via de sociale media. We zien uit naar uw bijdrage!

Meer lezen? KLIK HIER of download de PDF hieronder.